Czym jest spadek? Podstawowe informacje o prawie spadkowym

Czym jest spadek? Podstawowe informacje o prawie spadkowym

Czym jest spadek? Podstawowe informacje o prawie spadkowym

Prawo musi porządkować sytuację prawną po śmierci osoby fizycznej. Śmierć nie oznacza bowiem, że zobowiązania czy uprawnienia osoby zmarłej przestają istnieć (w przeważającej części przypadków).

Właśnie dlatego, od samych początków kultury prawnej przewiduje się instytucję dziedziczenia tj. przechodzenia praw i obowiązków majątkowych ze spadkodawcy (zmarłego) na spadkobierców. Dla samego dziedziczenia momentem kluczowym jest otwarcie spadku, tj. moment śmierci.

Dziedziczenie jest w prawie - wbrew pozorom - zdarzeniem wyjątkowym. Zdecydowana większość czynności prawnych i ogólniej - zdarzeń prawnych - wywołuje skutki pomiędzy osobami żyjącymi (inter vivos), a prawo spadkowe - ze swojej istoty - przewiduje skutki prawne na wypadek śmierci (mortis causa).

Dziedziczenie może mieć w polskim porządku prawnym dwie podstawy tj. ustawę lub testament (najbardziej popularny jest testament sporządzony w całości własnoręcznie i podpisany przez spadkodawcę). Dziedziczenie ustawowe następuje, gdy brak jest testamentu lub testament sporządzony jest nieważny.

Ważne, aby zapamiętać, że spadek jest pojęciem abstrakcyjnym. W myśl bowiem art. 922 § 1 k.c. prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób. Zasadniczo więc, spadek to wszystkie prawa i obowiązki majątkowe. Innymi słowy, osoba, która dziedziczy po zmarłym jest jego następcą prawnym w ogólności. Oznacza to, że każdy zmarły pozostawia po sobie spadek - nawet, gdy nie miał on żadnego majątku, ani żadnych długów.

W celu wykazania, że dana osoba jest spadkobiercą zmarłego konieczny jest jeden z dwóch dokumentów - zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia sporządzony przez notariusza bądź postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku (art. 1027 k.c.). Przyjmuje się, że dokumentem, który trudniej jest podważyć jest sądowe stwierdzenie nabycia spadku. Zgodnie bowiem z art. 1025 § 3 k.c., jeżeli w przestrzeni prawnej istnieje zarówno sądowe stwierdzenie nabycia spadku, jak i zarejestrowane notarialne poświadczenie dziedziczenia, to sądowe postanowienie ma "mocniejszą" moc prawną. Jak wspomniałem wcześniej, potrzeba uregulowania sytuacji spadkowej po zmarłym istnieje nie tylko wtedy, gdy pozostawił on jakiś majątek - dokument poświadczający dziedziczenie przyda nam się w celu np. przepisania na siebie licznika gazowego lub energetycznego, odebrania czynszu najmu od najemcy, zamknięcia konta w banku czy załatwienia formalności zmarłego w urzędzie (w wielu przypadkach nie wystarczy sam akt zgonu).

Polskie prawo przewiduje, już po ustaleniu spadkobierców jeszcze jedno postępowanie, tj. postępowanie o dział spadku. Następuje ono, gdy spadkobiercy nie są w stanie dojść do porozumienia pomiędzy sobą i oddają sprawę podziału masy spadkowej do rozstrzygnięcia sądowi. Sąd, po uprzedniej wycenie całości podanego do podziału majątku, dzieli je pomiędzy spadkobierców, z uwzględnieniem ich udziałów w majątku spadkowym. W razie gdy spadku nie da się w sposób prosty podzielić - tj. np. w skład spadku wchodzi nieruchomość, z której nie da się wydzielić kilku lokali - sąd może przyznać ją jednemu ze spadkobierców za spłatą pozostałych.

Prowadzona przeze mnie Kancelaria oferuje reprezentację na każdym etapie prawnego uregulowania sytuacji spadkobierców - tj. zarówno w zakresie stwierdzenia nabycia spadku/poświadczenia dziedziczenia, jak i na etapie postępowania o dział spadku.

Szukaj na blogu

Ostatnie wpisy