Rozwód z cudzoziemcem - kiedy będzie toczył się przed polskim sądem?
Coraz częstszym problemem w dzisiejszej rzeczywistości jest kwestia jurysdykcji krajowej polskich sądów. Ma na to wpływ przede wszystkim proces integracji europejskiej i ułatwione podróżowanie pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej.
Niejednokrotnie więc obywatel polski wstępuje w związek małżeński z obywatelem innego państwa członkowskiego lub nawet z obywatelem państwa spoza Unii Europejskiej.
W takim wypadku, przed podjęciem jakichkolwiek działań związanych z rozwodem czy separacją małżonków, konieczne jest ustalenie, czy polski sąd będzie właściwy w zakresie orzekania o rozpadzie małżeństwa.
Kluczowe są tutaj dwa akty prawne. Na gruncie prawa krajowego, na przód wysuwają się przepisy Kodeksu postępowania cywilnego dotyczące międzynarodowego postępowania cywilnego. Zgodnie z art. 11031 § 1 Kodeksu, sprawy małżeńskie oraz sprawy dotyczące małżeńskich stosunków majątkowych do jurysdykcji krajowej należą wtedy, gdy:
1) oboje małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania lub ostatnie miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli jedno z nich nadal ma miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej, lub
2) małżonek będący powodem ma co najmniej od roku bezpośrednio przed wszczęciem postępowania miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej, lub
3) małżonek będący powodem jest obywatelem polskim i ma co najmniej od sześciu miesięcy bezpośrednio przed wszczęciem postępowania miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej, lub
4) oboje małżonkowie są obywatelami polskimi.
Oznacza to, że nie wystarczy zawrzeć małżeństwo w Polsce, aby rozwód rozpatrywał polski sąd.
Drugim aktem prawnym, który właściwie powiela regulacje k.p.c. w zakresie jurysdykcji sądu rozwodowego, jest Rozporządzenie Rady (WE) nr 2201/2003 z dnia 27 listopada 2003 roku dotyczące jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej, uchylające rozporządzenie (WE) nr 1347/2000 (Dz.Urz.UE.L Nr 338, str. 1). Zgodnie z jego art. 3 ust. 1, w sprawach dotyczących rozwodu, separacji lub unieważnienia małżeństwa, właściwe są sądy Państwa Członkowskiego
a) na którego terytorium:
- małżonkowie zwykle zamieszkują, lub
- małżonkowie ostatnio zwykle zamieszkiwali, jeśli jeden z nich nadal tam zamieszkuje, lub
- pozwany zwykle zamieszkuje, lub
- w przypadku wspólnego wniosku, którykolwiek z małżonków zwykle zamieszkuje, lub
- składający wniosek zwykle zamieszkuje, jeśli mieszkał tam przynajmniej rok bezpośrednio przed złożeniem wniosku, lubskładający wniosek zwykle zamieszkuje, jeśli mieszkał tam przynajmniej sześć miesięcy bezpośrednio przed złożeniem wniosku i jest albo obywatelem danego Państwa Członkowskiego albo, w przypadku Zjednoczonego Królestwa i Irlandii, ma tam „miejsce stałego zamieszkania”;
b) którego obywatelami są oboje małżonkowie lub, w przypadku Zjednoczonego Królestwa i Irlandii, na którego terytorium mają „miejsce stałego zamieszkania”.
Jak więc widać, niejednokrotnie nie jest oczywistym, czy to polski sąd będzie właściwy do rozpoznania sprawy o rozwód czy separację.
